Ἡ ἐκ Προύσης τῆς Μικρᾶς Ἀσίας
Πολύαθλος Νεομάρτυς τῆς Κωνσταντινουπόλεως
ΑΝΑΜΕΣΑ στοὺς πολυάριθμους Νεομάρτυρες ποὺ θυσίασαν τὴ ζωή, τὴν ὀμορφιὰ καὶ τὴ νεότητά τους γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, συναριθμεῖται καὶ ἡ τιμωμένη ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας στὶς 30 Ἀπριλίου ἔνδοξος καὶ πολύαθλος Νεομάρτυς Ἁγία Ἀργυρή, ἡ ὁποία ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ ὕστερα ἀπὸ τὰ φρικτὰ βασανιστήρια ποὺ ὑπέστη ἐπὶ δεκαέξι συναπτὰ ἔτη στὶς φυλακὲς τοῦ Χάσκιοϊ (Πικριδίου) τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
Ἡ Ἁγία Ἀργυρὴ γεννήθηκε τὸ 1688 στὴν Προύσα τῆς μικρασιατικῆς Βιθυνίας. Οἱ γονεῖς της, ὁ Γεώργιος καὶ ἡ Σωσάννα, ἦταν εὐσεβεῖς καὶ ἐνάρετοι καὶ τὴ διαπαιδαγώγησαν μὲ τὰ νάματα τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Ὅταν μεγάλωσε ἡ εὐσεβής καὶ ἐνάρετη Ἀργυρή, ἄρχισε νὰ διακρίνεται γιὰ τὴ σωματική της ὡραιότητα, γεγονὸς ποὺ προκάλεσε τὴν ἀκόλαστη σαρκικὴ ἐπιθυμία ἑνὸς νεαροῦ Τούρκου, ὀνόματι Χασάν, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁ γιὸς τοῦ δικαστοῦ τῆς Προύσας. Μάλιστα τὸ σπίτι του βρισκόταν κοντὰ στὸ σπίτι τῆς ἐνάρετης καὶ ὄμορφης μοναχοκόρης.
Ὁ ἐρωτομανὴς ἀλλόθρησκος συνάντησε μία ἡμέρα τὴν Ἀργυρὴ στὸν δρόμο καὶ τῆς ἀποκάλυψε τὸ ἐρωτικό του πάθος. Ἐκείνη ἀπομακρύνθηκε, ἀλλὰ ὁ νεαρὸς Τοῦρκος κυριευμένος ἀπὸ δυνατὴ ἐρωτικὴ ἕλξη, συνέχισε νὰ τὴν ἐνοχλεῖ, ἐπιδιώκοντας νὰ τὴν πείσει νὰ ἀλλαξοπιστήσει καὶ νὰ συνάψει μαζί του ἐρωτικὴ σχέση. Ἔφτασε μάλιστα στὸ σημεῖο νὰ ἀπειλήσει τοὺς γονεῖς της, ὅτι κινδυνεύει ἡ ζωὴ τῆς μονάκριβης κόρης τους, ἐὰν δὲν ὑποκύψει στὶς σαρκικές του ἐπιθυμίες καὶ δὲν ἀλλαξοπιστήσει.
Τὰ θλιβερὰ αὐτὰ γεγονότα τρομοκράτησαν τοὺς εὐσεβεῖς γονεῖς, οἱ ὁποῖοι ἔσπευσαν νὰ τὴν παντρέψουν μὲ ἕναν χριστιανὸ νέο. ῎Ετσι μετὰ ἀπὸ λίγες ἡμέρες ὁρίσθηκε ὁ γάμος τῆς Ἀργυρῆς μὲ τὸν ὁμόδοξό της. Ἀλλά, ἐνῶ ἡ νεόνυμφος ὁδηγοῦνταν ἀπὸ τὸν σύζυγό της στὴν Ἐκκλησία, γιὰ νὰ τελέσει σύμφωνα μὲ τὸ ἔθιμο Παράκληση, ἐμφανίσθηκε ὁ ἐρωτομανὴς ἀλλόθρησκος μαζὶ μὲ εἴκοσι ἄλλους Τούρκους καὶ ἀφοῦ τὴν ἅρπαξαν μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονέων καὶ τῶν συγγενῶν της, τὴν ὁδήγησαν στὸ δικαστήριο μὲ τὴν κατηγορία, ὅτι εἶχε ὑποσχεθεῖ νὰ ἀλλαξοπιστήσει καὶ νὰ παντρευτεῖ τὸν νεαρὸ Τοῦρκο. Μάλιστα ἕξι Τοῦρκοι διαβεβαίωσαν γραπτῶς αὐτὴ τὴν ἀνυπόστατη κατηγορία.
Ἡ Αργυρὴ διαμαρτυρήθηκε στὸν δικαστή, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁ πατέρας τοῦ ἐρωτομανοῦς ἀλλόθρησκου, ὅτι πρόκειται γιὰ συκοφαντία ποὺ δὲν ἀνταποκρίνεται στὴν πραγματικότητα. Ὅμως, μάταια προσπαθοῦσε ἡ ἐνάρετη κόρη νὰ πείσει τὸν δικαστή, ὅτι ὅλη αὐτὴ ἡ κατηγορία ἐναντίον της ἦταν μία σκευωρία, ἀφοῦ ὀργισμένος ὁ δικαστὴς ἀποφάσισε τὴ φυλάκισή της.
Ἀλλὰ ἡ Ἀργυρὴ ὑπέμεινε τὸν ἐγκλεισμό της στὴ φυλακὴ χωρὶς νὰ φοβηθεῖ καὶ νὰ λυγίζει, ἀφοῦ ἡ ἀγάπη καὶ ἡ πίστη της στὸν Νυμφίο Χριστὸ τὴν εἶχε ἐνισχύσει ψυχικὰ τόσο πολύ, ὥστε ὑπέμεινε τὴ φυλάκισή της μὲ καρτερία καὶ γενναιοψυχία. Οἱ γονεῖς της προσπάθησαν νὰ διασώσουν καὶ νὰ ἀπελευθερώσουν τὴν κόρη τους, ζητώντας μέσῳ τοῦ Μητροπολίτου Προύσης τὴν παρέμβαση τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Ἔφτασαν μάλιστα στὸ σημεῖο νὰ μεταβοῦν οἱ ἴδιοι στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ νὰ διαμαρτυρηθοῦν στὴν τουρκικὴ κυβέρνηση, ἀλλὰ τὸ μόνο ποὺ κατόρθωσαν ἦταν νὰ μεταφερθεῖ ἡ Ἀργυρὴ ἀπὸ τὴ φυλακὴ σὲ δωμάτιο τοῦ σπιτιοῦ τοῦ δικαστοῦ, μέχρι νὰ ὁρισθεῖ ἡ δίκη σὲ ἀνώτατο δικαστήριο τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
Ὅταν ὅμως ἔγινε ἡ δίκη στὴν Κωνσταντινούπολη, ὁ δικαστὴς ἐπικύρωσε τὴ δικαστικὴ ἀπόφαση τοῦ κριτοῦ τῆς Προύσας, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία ἤ θὰ ἀλλαξοπιστοῦσε ἡ χριστιανὴ Ἀργυρὴ καὶ θὰ παντρευόταν τὸν ἐρωτομανῆ Τοῦρκο ἤ θὰ περνοῦσε τὸ ὑπόλοιπο τῆς ζωῆς της μέσα στὴ φυλακή. Ὅμως καὶ πάλι ἡ ἐνάρετη μονάκριβη κόρη ἔμεινε σταθερὴ καὶ ἀλύγιστη στὴν πίστη της στὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ προτίμησε νὰ κλεισθεῖ σὲ ἰσόβια δεσμά, παρὰ νὰ προδώσει τὴν προσήλωσή της στὸν Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴ Χριστό.
Ἔτσι, ὁδηγήθηκε ἁλυσοδεμένη στὴ φυλακὴ τοῦ Χάσκιοϊ καὶ μάλιστα ἀναγκάσθηκε νὰ ζεῖ ἀνάμεσα σὲ αἰσχρὲς καὶ ἀνήθικες γυναῖκες, στὶς ὁποῖες δόθηκε ἡ ἐντολὴ νὰ τὴ βασανίζουν ἀνελέητα, ὥστε νὰ μὴν ἀντέξει τὰ βασανιστήρια καὶ ἔτσι νὰ ὑποχρεωθεῖ νὰ ἀλλαξοπιστήσει. Ἡ Ἀργυρὴ ὑπέμεινε τὰ βασανιστήρια μὲ ξεχωριστὴ γενναιότητα καὶ παρὰ τὶς σκληρότατες δοκιμασίες δὲν ὑπέκυψε, ἀλλὰ ἀπεναντίας μὲ τὴ βοήθεια τῆς προσευχῆς της στὸν Κύριο καὶ τῆς νηστείας, ἔμεινε σταθερὴ καὶ ἀκλόνητη στὴν πίστη της στὸν Νυμφίο Χριστό.
Εἶναι ἐνδεικτικό, ὅτι οὔτε ἡ ὑβριστικὴ συμπεριφορὰ τῶν ἀνήθικων γυναικῶν τῆς φυλακῆς, οὔτε οἱ συνεχεῖς ξυλοδαρμοὶ καὶ οἱ ἄλλες βιαιότητες, οὔτε οἱ πειρασμοὶ ποὺ δέχθηκε μέσα στὴ φυλακή, ἔκαμψαν τὸ ἀγωνιστικὸ φρόνημα τῆς πολυάθλου Μάρτυρος τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία μὲ πολλὴ χαρὰ καὶ καρτερία ὑπέμεινε τὰ βασανιστήρια γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴ δόξα τοῦ πάντιμου ὀνόματός Του. Ἦταν τόσο μεγάλη ἡ χαρὰ καὶ ἡ εὐχαρίστησή της μέσα στὴ φυλακή, ὥστε τὴ θεωροῦσε βασιλικὸ παλάτι καὶ πνευματικὴ παλαίστρα ποὺ τὴν ὁδηγοῦσε στὴν αἰώνια χαρὰ τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀξίζει νὰ ἀναφερθεῖ ὅτι ἀρνήθηκε ἀκόμη καὶ τὴν πρόταση τοῦ χριστιανοῦ Μανώλη Κιουρτζίμπαση νὰ τὴν ἀπελευθερώσει ἀπὸ τὰ ἰσόβια δεσμὰ τῆς φυλακῆς.
Ὅμως οἱ κακουχίες, σὲ συνδυασμὸ καὶ μὲ τὴν πνευματική της ἄσκηση, εἶχαν ὁδηγήσει στὴν ἐξασθένηση τῶν σωματικῶν της δυνάμεων. Ἔτσι, ὅταν κατάλαβε ὅτι πλησίαζε τὸ τέλος τῆς ἐπίγειας βιοτῆς της, θέλησε νὰ ἑνωθεῖ μὲ τὸν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ νὰ κοινωνήσει τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Ἡ ἐπιθυμία της αὐτὴ πραγματοποιήθηκε μὲ τὴ βοήθεια ἑνὸς ἡλικιωμένου φυλακισμένου, ὁ ὁποῖος εἶχε τὴ δυνατότητα νὰ κινεῖται μὲ περισσότερη ἐλευθερία. Ἡ πολύαθλος Ἀργυρὴ ἀποκάλυψε τὴν ἐπιθυμία της στὸν γέροντα, ὁ ὁποῖος κατόπιν βρῆκε τὸν προϊστάμενο τῆς Ἐκκλησίας [τῆς περιοχῆς] τῆς φυλακῆς καὶ τὸν ἐνημέρωσε σχετικά. Τότε ὁ Ἱερέας ἔβαλε μέσα σὲ μία σταφίδα τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Κυρίου καὶ τὴν ἔδωσε στὸν γέροντα. Αὐτὸς στὴ συνέχεια μετέφερε τὴ σταφίδα μὲ τὰ Ἄχραντα Μυστήρια στὴν ἁλυσοδεμένη Ἀργυρὴ καὶ ἀφοῦ ἡ ἔνδοξος καὶ πολύαθλος Νεομάρτυς τοῦ Χριστοῦ προσευχήθηκε καὶ κοινώνησε, παρέδωσε τὴν πάναγνη ψυχή της στὸν δικαιοκρίτη Κύριο. Ἔτσι, μετὰ ἀπὸ τὰ φρικτὰ βασανιστήρια ποὺ ὑπέστη ἐπὶ δεκαέξι συναπτὰ ἔτη, ἔλαβε τὸν ἀμάραντο στέφανο τῆς ἁγιότητος καὶ τῆς δικαιοσύνης.
Μετὰ ἀπὸ τὴν πρὸς Κύριον ἐκδημία της, τὸ πολυβασανισμένο σῶμα της ἐνταφιάσθηκε στὸ περιώνυμο Ἀρχοντικὸ Νεκροταφεῖο, τὸ ὁποῖο βρίσκεται στὸν περίβολο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στὸ Χάσκιοϊ (Πικρίδιο) τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὁ ὁποῖος στὴν πρώτη του μορφὴ χρονολογεῖται ἀπὸ τὸν 15ο αἰῶνα, ἐνῶ ὁ νέος Ναὸς ἀνοικοδομήθηκε μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1724 -1752 καὶ ἀνακαινίσθηκε τὸ 1833.
Μετὰ ἀπὸ τρία ἔτη πραγματοποιήθηκε ἡ ἀνακομιδὴ τοῦ ἱεροῦ σκηνώματός της, τὸ ὁποῖο βρέθηκε ἀκέραιο καὶ εὐωδιάζον. Μάλιστα ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Παΐσιος Β΄, ὁ ὁποῖος ἔμεινε ἐκστατικὸς ἀπὸ τὴν ἀφθαρσία καὶ τὴν εὐωδία τοῦ ἱεροῦ σκηνώματος τῆς Ἁγίας Ἀργυρῆς, ἀποφάσισε τὴν ἐναπόθεσή του σὲ ἰδιαίτερη λάρνακα, ἐνῶ μὲ ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὁρίσθηκε ἡ μνήμη της νὰ ἑορτάζεται κατ’ ἔτος πανηγυρικὰ στὶς 30 Ἀπριλίου μὲ τὴν τέλεση Ἀρχιερατικῆς Θείας Λειτουργίας καὶ μὲ τὴ λιτάνευση τοῦ ἱεροῦ της Λειψάνου. Ὁ Πατριάρχης Παΐσιος Β΄ φρόντισε μάλιστα ἀμέσως μετὰ τὴν ἀνακομιδὴ τοῦ ἱεροῦ της σκηνώματος στὸ νὰ ἐνταχθεῖ ἐπισήμως ἡ Ἁγία Νεομάρτυς Ἀργυρὴ στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀφοῦ οἱ ἐκδηλώσεις τῶν χριστιανῶν πρὸς τιμήν της ἦταν ἰδιαίτερα πληθωρικές.
Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀξίζει νὰ ἀναφερθεῖ ἡ περίπτωση μίας εὐλαβοῦς χριστιανῆς, ἡ ὁποία ἀφοῦ προσκύνησε τὴ λάρνακα, θέλησε νὰ λάβει γιὰ εὐλογία ἕνα δάκτυλο ἀπὸ τὸ χέρι τῆς Ἁγίας. Ἡ ἀσεβὴς ἐνέργειά της εἶχε ὡς συνέπεια νὰ θαμπώσουν τὰ μάτια της καὶ νὰ μὴν βλέπει ἀπολύτως τίποτα. Στὴ συνέχεια ἀφοῦ ὁμολόγησε τὴν ἁμαρτία της καὶ ζήτησε συγχώρηση, ἐπέστρεψε τὸ δάκτυλο ἀπὸ τὸ χέρι τῆς Ἁγίας καὶ ἀφοῦ ἔμεινε γιὰ σαράντα ἡμέρες κοντὰ στὴ Λάρνακα προσευχόμενη καὶ νηστεύοντας, θεραπεύθηκε καὶ τότε ἐπέστρεψε ὑγιὴς στὸ σπίτι της.
Μέχρι τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 1955 τὸ ἀκέφαλο ἱερὸ σκήνωμα τῆς Ἁγίας Ἀργυρῆς φυλασσόταν μέσα σὲ ξύλινη Λάρνακα στὸ ἀριστερὸ κλῖτος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Χάσκιοϊ (Πικριδίου), ἀφοῦ ἡ τιμία Κάρα της εἶχε ἀφαιρεθεῖ ἀπὸ Ρῶσο Μοναχὸ κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Ἀνακομιδῆς καὶ μεταφέρθηκε στὴ Ρωσία, ὅπου καὶ ἑορτάζεται ἡ μνήμη της. Ὅμως κατὰ τὴ διάρκεια τῶν θλιβερῶν γεγονότων τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 1955, ὅπου ὁ τουρκικὸς ὄχλος εἰσέβαλε στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλους Ναοὺς τῆς Κωνσταντινουπόλεως λεηλατώντας καὶ καταστρέφοντας, ἀποτεφρώθηκε μαζὶ μὲ τὴ Λάρνακα καὶ τὸ ἱερὸ Σκήνωμα τῆς Ἁγίας Ἀργυρῆς. Διασώθηκε μόνο τμῆμα ἀπὸ τὴν ἀριστερὴ χεῖρα της, τὸ ὁποῖο φυλάσσεται στὸν ἀναστηλωμένο πλέον Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ὅπου κάθε χρόνο στὶς 30 Ἀπριλίου, ἡμέρα τῆς πρὸς Κύριον ἐκδημίας τῆς Ἁγίας Νεομάρτυρος Ἀργυρῆς, τιμᾶται πανηγυρικὰ ἡ μνήμη της. […]
Ἡ πρώτη ἀσματικὴ Ἀκολουθία πρὸς τιμὴν τῆς Ἁγίας ἐποιήθη ἀπὸ ἀνώνυμους λογίους Κληρικοὺς καὶ Ἱεροψάλτες κατ’ ἐντολὴν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Παϊσίου Β΄, ὁ ὁποῖος παρέστη στὴν Ἀνακομιδὴ τοῦ ἀφθάρτου καὶ εὐωδιάζοντος ἱεροῦ σκηνώματός της καὶ εἰσηγήθηκε τὴν ἐπίσημη ἔνταξή της στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας […].
Ἡ πρώτη συνταχθεῖσα Ἀκολουθία τῆς Ἁγίας Ἀργυρῆς μαζὶ καὶ μὲ τὴν ποιηθεῖσα πρὸς τιμήν της Ἀκολουθία ὑπὸ τοῦ ἀοιδίμου χαρισματικοῦ Ὑμνογράφου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας Γερασίμου Μοναχοῦ τοῦ Μικραγιαννανίτου, συμπεριελήφθησαν στὸ ἐκδοθὲν τὸ ἔτος 2007 βιβλίο «Ἡ Νεομάρτυς Ἁγία Ἀργυρή», τὸ ὁποῖο ἐπιμελήθηκε ἡ ἐκ Πύργων Θερμῆς Λέσβου Λυκειάρχης κ. Χρυσούλα Χατζηγιαννιοῦ […]. Ἡ εὐλάβεια τῆς κ. Χρυσούλας Χατζηγιαννιοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀδελφῆς της Εἰρήνης, στὸ πρόσωπο τῆς Ἁγίας ἐνδόξου Νεομάρτυρος Ἀργυρῆς ὁδήγησε καὶ στὴν ἀνέγερση μὲ δική τους δαπάνη Παρεκκλησίου ἐπ’ ὀνόματι τῆς Ἁγίας στὸ παραθαλάσσιο χωριὸ Παναγιούδα τῆς Λέσβου […]. Στὸ Παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Ἀργυρῆς ἔχει φιλοτεχνηθεῖ τοιχογραφία τῆς Ἁγίας ποὺ ἱστορήθηκε κατόπιν ἐπιθυμίας καὶ ὑπόδειξης τῆς ἴδιας τῆς Νεομάρτυρος, ἡ ὁποία παρουσιάσθηκε κατ’ ὄναρ στὸν Ἐφημέριο τοῦ χωριοῦ Παναγιούδα π. Θεολόγο Σακαλῆ, καὶ τοῦ ζήτησε νὰ ἁγιογραφηθεῖ ἡ Εἰκόνα της κρατώντας στὸ χέρι της δύο στεφάνια γάμου, ὅπως καὶ ἔγινε.
Στοὺς σημερινοὺς χαλεποὺς καιρούς, ὅπου ἐπικρατεῖ ἡ διαφθορὰ καὶ ἀναζητοῦνται πρότυπα ἐναρέτου χριστιανικοῦ βίου, προβάλλει ἡ ἔνδοξος καὶ πολύαθλος Νεομάρτυς τοῦ Χριστοῦ Ἁγία Ἀργυρὴ ὡς ὁλόλαμπρο παράδειγμα ἀρετῆς καὶ ἁγνότητος, ἀλλὰ καὶ ὡς πνευματικὸς ὁδοδείκτης ποὺ θὰ διδάσκει, θὰ ἐμπνέει καὶ θὰ καθοδηγεῖ τοὺς σημερινοὺς Ἕλληνες μὲ τὴν ἀκλόνητη καὶ σταθερή της πίστη στὸν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό.
Ἀριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Ἐκπαιδευτικὸς
Βιβλιογραφία
* Ἀσματική Ἀκολουθία τῆς Ἁγίας Νεομάρτυρος Ἀργυρῆς τῆς ἐν Πικριδίῳ Κωνσταντινουπόλεως, Ἐκδόσεις Ἐπέκταση, 1997.
* Δαπόντε Καισαρίου, Μαρτύριον Ἁγίας Ἀργυρῆς, Νέον Μαρτυρολόγιον, Ἐκδοτικὸς Οἶκος «Ἀστήρ», Δ΄ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1993.
* Φιλιππίδου Φιλίππου Στεφ., Ἡ Νεομάρτυς Ἀργυρὴ (1688 -1721), Ἐν Κωνσταντινουπόλει, 1912.
* Χατζηγιαννιοῦ Χρυσούλας Παν., Ἡ Νεομάρτυς Ἁγία Ἀργυρή, Ἀθῆναι 2007.
(Ἱστολόγιο «Σύνδεσμος Κληρικῶν Χίου», Τρίτη, 30-04-2013)
