Ἱεροῦ Χρυσοστόμου
«Ἐξελεξάμην παραρριπτεῖσθαι ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ μου μᾶλλον, ἤ οἰκεῖν με ἐν σκηνώμασιν ἁμαρτωλῶν» [Προτιμῶ να εἶμαι παραπεταμένος κάπου στὸν οἶκο τοῦ Θεοῦ μου, παρὰ νὰ κατοικῶ σὲ σπίτια ἁμαρτωλῶν] (Ψαλμ. 83:11). Κάθε τόπος, κάθε μέρος, σὲ σύγκριση μὲ τὸν οἶκο τοῦ Θεοῦ, εἶναι κατοικία ἁμαρτωλῶν, εἴτε δικαστήριο πεῖς, εἴτε βουλευτήριο, εἴτε τὸ σπίτι τοῦ καθενός. Διότι, καὶ ἄν ἀκόμη γίνονται ἐκεῖ προσευχὲς ἤ ἱκεσίες, ἀναπόφευκτα ὅμως συμβαίνουν καὶ φιλονεικίες καὶ ἔριδες καὶ ὕβρεις καὶ συγκεντρώσεις γιὰ βιωτικὲς ὑποθέσεις, ἐνῶ ὁ οἶκος αὐτὸς εἶναι καθαρὸς ἀπ’ ὅλα αὐτά. Γι’ αὐτό, ἐκεῖνα εἶναι σπίτια ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ αὐτὸς οἶκος τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὅπως ἕνα λιμάνι χωρὶς ἀνέμους καὶ κύματα παρέχει μεγάλη ἀσφάλεια στὰ πλοῖα ποὺ ἀγκυροβολοῦν ἐκεῖ, ἔτσι ἀκριβῶς καὶ ὁ οἶκος τοῦ Θεοῦ, σὰν ἀπὸ κάποια θύελλα ἐξαρπάζει ἀπὸ τὰ κοσμικὰ πράγματα ὅσους μπαίνουν σ’ αὐτὸν καὶ τοὺς ἐπιτρέπει νὰ σταθοῦν μὲ μεγάλη γαλήνη καὶ ἀσφάλεια καὶ ν’ ἀκοῦν τὰ θεῖα λόγια.
Αὐτὸς ὁ χῶρος εἶναι θεμέλιο ἀρετῆς, διδασκαλεῖο φιλοσοφίας. Ὄχι μόνο σὲ σύναξη, ὅταν γίνεται ἀκρόαση τῶν Γραφῶν καὶ διδασκαλία πνευματικὴ καὶ συγκέντρωση σεβαστῶν πατέρων, ἀλλὰ καὶ σ’ ὅλο τὸν ὑπόλοιπο καιρό, πάτησε στὰ πρόθυρα μόνο καὶ ἀμέσως θ’ ἀποβάλεις τὶς βιοτικὲς φροντίδες. Πέρασε μέσα στὸ προαύλιο καὶ σὰν κάποια αὔρα πνευματικὴ θὰ περιστοιχίσει τὴν ψυχή σου. Αὐτὴ ἡ ἡσυχία ὁδηγεῖ σὲ δέος καὶ διδάσκει θεία φιλοσοφία· ἀνορθώνει τὸ φρόνημα καὶ δὲν ἀφήνει νὰ θυμᾶσαι τὰ παρόντα, μεταφέροντάς σε ἀπὸ τὴν γῆ στὸν οὐρανό. Ἄν ὅμως χωρὶς σύναξη (ἐκκλησιαστικὴ Ἀκολουθία καὶ Θ. Λειτουργία) εἶναι τόσο μεγάλο τὸ κέρδος ἀπὸ τὴν ἐδῶ παρουσία, ὅταν Προφῆτες ἀπὸ παντοῦ φωνάζουν, ὅταν Ἀπόστολοι κηρύττουν τὸ Εὐαγγέλιο, ὅταν ὁ Χριστὸς στέκεται στὸ μέσον, ὅταν ὁ Πατέρας δέχεται αὐτὰ ποὺ γίνονται, ὅταν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα χορηγεῖ τὴν δική του ἀγαλλίαση, μὲ πόση ὠφέλεια πλημμυρισμένοι φεύγουν ἀπὸ ἐδῶ οἱ παρόντες; Πόση πάλι ζημία ὑφίστανται οἱ ἀπόντες;
Ἤθελα νὰ ξέρω ποῦ χάνουν τὸν καιρό τους αὐτοὶ ποὺ ἀδιαφόρησαν γιὰ τὴν σύναξη, τί τοὺς κράτησε καὶ τοὺς ἀπομάκρυνε ἀπὸ τὴν ἱερὴ αὐτὴ τράπεζα, γιὰ ποιά πράγματα κάνουν συζήτηση! Μᾶλλον ὅμως γνωρίζω καλά· ἤ συζητοῦν γιὰ πράγματα ἀνόητα καὶ καταγέλαστα, ἤ εἶναι προσηλωμένοι σὲ βιοτικὲς φροντίδες. Ὅμως ἡ ἀπασχόληση καὶ μὲ τὰ δύο στερεῖται συγγνώμης καὶ ἐπισύρει τὴν χειρότερη τιμωρία. Καὶ γιὰ τὴν πρώτη περίπτωση βέβαια δὲν χρειάζεται οὔτε λόγος οὔτε ἀπόδειξη. Ὅτι ὅμως δὲν μποροῦν νὰ ἐπιτύχουν συγγνώμην οὔτε αὐτοὶ ποὺ προφασίζονται σὲ μᾶς τὶς οἰκιακὲς ἀσχολίες καὶ προβάλλουν τὴν ἀφόρητη ἀπὸ ἐκεῖ ἀνάγκη, ἄν καὶ καλοῦνται ἐδῶ (βασικῶς) μία φορὰ τὴν ἑβδομάδα καὶ οὔτε τότε δὲν δέχονται νὰ προτιμήσουν τὰ πνευματικὰ ἀπὸ τὰ γήινα πράγματα, εἶναι φανερὸ ἀπὸ τὰ Εὐαγγέλια. Γιατὶ πραγματικὰ ἐκεῖνοι ποὺ κλήθηκαν στὸν πνευματικὸ γάμο πρόβαλαν αὐτὲς τὶς προφάσεις· ὁ ἕνας ὅτι ἀγόρασε ζεῦγος ἀπὸ βόδια, ὁ ἄλλος ὅτι ἀγόρασε χωράφι καὶ ὁ ἕτερος ὅτι νυμφεύθηκε, ἀλλ’ ὅμως τιμωρήθηκαν (βλ. Λουκ. 14:15-24).
Οἱ αἰτίες βεβαίως ἀπορρέουν ἀπὸ τὴν ἀνάγκη, ἀλλ’ ὅταν ὁ Θεὸς καλεῖ δὲν ἔχουν δικαιολογία οἱ ἄνθρωποι. Διότι, (μόνον) μετὰ τὸν Θεὸν εἶναι ἀναγκαῖα καὶ ὅλα τὰ ἄλλα σὲ μᾶς. Μετὰ ἀπὸ τὴν τιμὴ Ἐκείνου, τότε ἄς ἀπολαμβάνουν τὴν φροντίδα μας καὶ τὰ ὑπόλοιπα. Διότι ποιός ὑπηρέτης, πές μου, πρὶν νὰ ἐκπληρώσει τὴν ὑπηρεσία του στὸν κύριό του, θὰ φροντίσει ποτὲ γιὰ τὸ δικό του σπίτι; Πῶς λοιπὸν δὲν εἶναι παράλογο στὴν περίπτωση τοῦ ἀνθρώπου, ὅπου ἡ ἐξουσία τοῦ κυρίου στοὺς δούλους εἶναι ἁπλὸ ὄνομα, νὰ δείχνει κανεὶς τόσο μεγάλο σεβασμὸ καὶ ὑπακοὴ στοὺς κυρίους, ἐνῶ τὸν ἀληθινὸ Κύριο, ὄχι μόνο δικό μας, ἀλλὰ καὶ τῶν Οὐρανίων Δυνάμεων, νὰ μὴ τὸν θεωρεῖ ἄξιο οὔτε γιὰ τὴν ἴδια μὲ τοὺς συνδούλους μας φροντίδα; Εἴθε νὰ ἦταν δυνατὸν νὰ εἰσέλθετε στὴν συνείδησή τους καὶ τότε θὰ βλέπατε καλὰ ἀπὸ πόσα τραύματα εἶναι γεμᾶτοι καὶ πόσα ἀγκάθια ἔχουν. Γιατί, ὅπως ἀκριβῶς ἡ γῆ ὅταν δὲν ἀπολαμβάνει τὴν φροντίδα τοῦ γεωργοῦ γίνεται χέρσα καὶ γεμίζει χορτάρια, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ ὅταν δὲν ἀπολαμβάνει τὴν πνευματικὴ διδασκαλία βγάζει ἀγκάθια καὶ τριβόλια.
Διότι, ἄν ἐμεῖς ποὺ καθημερινὰ παίρνουμε μέρος στὴν ἀκρόαση τῶν Προφητῶν καὶ τῶν Ἀποστόλων μόλις ποὺ συγκρατοῦμε τὸν θυμό, μόλις ποὺ χαλιναγωγοῦμε τὴν ὀργή, μόλις ποὺ ὑποτάσσουμε τὴν κακὴ ἐπιθυμία, μόλις ποὺ ἀπομακρύνουμε τὸ σαράκι τοῦ φθόνου, χρησιμοποιῶντας συνέχεια τὸ ἀντίδοτο ἀπὸ τὶς θεῖες Γραφὲς γιὰ τὰ δικά μας πάθη, καὶ μόλις ποὺ συγκρατοῦμε τὰ ἀναίσχυντα θηρία, ἐκεῖνοι ποὺ ποτὲ δὲν ἀπολαμβάνουν αὐτὴ τὴν θεραπεία καὶ δὲν ἀκοῦν τὴν θεία φιλοσοφία, πές μου, ποιά ἐλπίδα σωτηρίας θὰ ἔχουν; Ἤθελα νὰ μποροῦσα νὰ δείξω στὰ μάτια σας τὴν δική τους ψυχὴ καὶ θὰ τὴν βλέπατε ἀκάθαρτη, στεγνή, διαλυμένη καὶ ταπεινωμένη καὶ χωρὶς παρρησία.
Γιατί, ὅπως τὰ σώματα ὅταν δὲν χρησιμοποιοῦν τὰ λουτρὰ εἶναι γεμᾶτα ἀπὸ πολλὲς ἀκαθαρσίες καὶ λεκέδες, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ ὅταν δὲν ἀκούει πνευματικὴ διδασκαλία ἔχει πάνω της μεγάλη κηλίδα ἁμαρτημάτων. Διότι πραγματικὰ αὐτὰ ποὺ συμβαίνουν ἐδῶ εἶναι λουτρὸ πνευματικό, ποὺ μὲ τὴν θέρμη τοῦ ἁγίου Πνεύματος καθαρίζει κάθε ἀκαθαρσία. Ἤ καλύτερα, ἡ φωτιὰ τοῦ Πνεύματος δὲν καθαρίζει μόνο κάθε ἀκαθαρσία, ἀλλὰ καὶ τὴν βαφὴ εἰς βάθος· διότι λέγει· «ἐὰν γὰρ ὦσιν αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευκανῶ» [ἄν οἱ ἁμαρτίες σας εἶναι κόκκινες, θὰ κάνω τὶς ψυχές σας λευκὲς σὰν τὸ χιόνι] (Ἡσ. 1:18). Καὶ ἄν ἀκόμη, λέγει, μὲ τὴν ἴδια ἀκρίβεια ἡ ἀκαθαρσία τῶν ἁμαρτημάτων πληγώσει τὴν οὐσία τῆς ψυχῆς, ὥστε σὰν βαφὴ νὰ γίνει ἀμετάβλητη, καὶ ἔτσι ἀκόμη ἐγὼ μπορῶ νὰ τὴν φέρω στὴν ἀντίθετη κατάσταση· γιατὶ ἀρκεῖ νὰ κάνω ἕνα νεῦμα, καὶ ὅλα τὰ ἁμαρτήματα ἐξαφανίζονται…
(Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὁμιλία-Ἐπίπληξις ἐναντίον τῶν ἀπόντων, παράγρ. 1,
ΕΠΕ, τ. 26 [86], Πατερικαὶ Ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Θεσσαλονίκη 1986,
σελ. 446-453. Ἡ ἀπόδοση τοῦ πρωτοτύπου ὑπέστη βελτιωτικὴ ἐπεξεργασία)