ΑΞΙΩΣΟΝ ΜΕ, Κύριε, νὰ σὲ γνωρίσω καὶ νὰ σὲ ἀγαπήσω, ὄχι μὲ γνώρισιν, ἥτις γίνεται ἐκ τῆς γυμνάσεως διὰ τοῦ μετεωρισμοῦ τοῦ νοός μου· ἀλλ’ ἀξίωσόν με ἐκείνης τῆς γνώσεως, διὰ τῆς ὁποίας βλέπων σε ὁ νοῦς, δοξάζει τὴν ἄκτιστον καὶ θείαν σου φύσιν διὰ τῆς θεωρίας, ἥτις ἀφαιρεῖ τὴν αἴσθησιν τοῦ κόσμου ἀπὸ τὴν διάνοιαν. Ἀξιώσόν με νὰ ὑψωθῶ ἀπὸ τὴν θεωρίαν τοῦ παναγίου σου θελήματος, ἥτις γεννᾷ θεωρίας καὶ νὰ σὲ ἴδω ἐν τῇ βίᾳ τοῦ δεσμοῦ τοῦ σταυροῦ εἰς τὸ δεύτερον μέρος τῆς σταυρώσεως τοῦ νοῦ, ὅστις παύει ἑκουσίως ἀπὸ τὰς ἐνεργείας τῶν νοημάτων αὐτοῦ διὰ τῆς διηνεκοῦς καὶ ὑπερφυσικῆς σου θεωρίας. Θὲς εἰς τὴν καρδίαν μου αὔξησιν τῆς ἀγάπης σου, ἵνα ἔλθω ἐκ τούτου τοῦ κόσμου ὀπίσω τοῦ ἔρωτος τῆς ἀγάπης σου. Κίνησον εἰς ἐμὲ τὴν κατανόησιν τῆς ταπεινώσεώς σου, μετὰ τῆς ὁποίας συνανεστράφης εἰς τοῦτον τὸν κόσμον ἐν τῷ καλύμματι τῆς σαρκός, ὅπερ ἐφόρεσας ἐκ τῶν ἡμετέρων μελῶν διὰ τῆς ἁγίας Παρθένου, ἵνα διὰ ταύτης τῆς ἀδιαλείπτου ἐνθυμήσεως δεχθῶ μετὰ ἡδονῆς τὴν ταπείνωσιν τῆς φύσεώς μου.
Δύο ὑπάρχουσι τρόποι, ἵνα διὰ τῆς ἀπονεκρώσεως τοῦ κόσμου ἀνέλθῃ τις εἰς τὸν σταυρόν· ὁ μὲν εἷς εἶναι, ἡ σταύρωσις τοῦ σώματος διὰ τῶν ἀγώνων τῆς πρακτικῆς ἀρετῆς· ὁ δὲ ἄλλος, τὸ ν’ ἀνέλθῃ τις εἰς θεωρίαν διὰ τοῦ νοὸς αὐτοῦ· καὶ ὁ μὲν πρῶτος γίνεται διὰ τῆς ἐλευθερίας τῶν παθῶν, ὁ δὲ δεύτερος ἐκ τῆς ἐνεργείας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δὲν ὑποτάσσεται ὁ νοῦς εἰς τὸν Θεόν, ἐὰν τὸ σῶμα δὲν ὑποταγῇ πρῶτον εἰς τὸν νοῦν· ἡ βασιλεία τοῦ νοὸς εἶναι ἡ σταύρωσις τοῦ σώματος, καὶ δὲν ὑποτάσσεται ὁ νοῦς εἰς τὸν Θεόν, ἐὰν δὲν ὑποταγῇ τὸ αὐτεξούσιον εἰς τὸ λογικόν. Δύσκολον εἶναι, τὸ νὰ παραδώσῃ τις ὑψηλὰ νοήματα εἰς ἐκεῖνον, ὅστις ὑπάρχει νήπιος κατὰ τὴν πνευματικὴν ἡλικίαν· ἀλλοίμονον, λέγει, εἰς τὴν πόλιν ἐκείνην, τῆς ὁποίας ὁ βασιλεὺς εἶναι νέος. Ὅστις ὑποτάξει ἑαυτὸν εἰς τὸν Θεόν, εὑρίσκεται πλησίον τοῦ νὰ ὑποταγῶσιν εἰς αὐτὸν τὰ πάντα. Ὅστις ἐγνώρισεν ἑαυτόν, εἰς αὐτὸν δίδεται ἡ γνῶσις ὅλων τῶν πραγμάτων· διότι τὸ νὰ γνωρίσῃ τις ἑαυτόν, ὑπάρχει ἡ τελειότης τῆς γνώσεως ὅλων τῶν πραγμάτων. Διὰ τῆς ὑποταγῆς τῆς ψυχῆς σου θέλουσιν ὑποταχθῆ εἰς σὲ τὰ πάντα· καθ’ ὅν καιρὸν βασιλεύει ἡ ταπείνωσις εἰς τὴν πολιτείαν σου, ὑποτάσσεται εἰς σὲ ἡ ψυχή σου, καὶ μετ’ αὐτῆς θέλουσιν ὑποταχθῆ εἰς σὲ τὰ πάντα· διότι γεννᾶται παρὰ Θεοῦ εἰς τὴν καρδίαν σου ἡ εἰρήνη· ἐφ’ ὅσον δὲ εὑρίσκεσαι ἐκτὸς τῆς ταπεινώσεως, ὄχι μόνον τὰ πάθη θέλουσί σε κυριεύσει, ἀλλὰ καὶ ἐκ τῶν διαφόρων περιστατικῶν θέλεις καταδιωχθῆ.
Ἀληθῶς, Κύριε, ἐὰν δὲν ταπεινωθῶμεν ἡμεῖς, δὲν θέλεις παύσει ἀπὸ τοῦ νὰ μᾶς ταπεινώνῃς σύ. Ἡ ἀληθὴς ταπείνωσις εἶναι γέννημα τῆς γνώσεως, καὶ ἡ ἀληθὴς γνῶσις εἶναι γέννημα τῶν πειρασμῶν.
(Οἱ Ἀσκητικοὶ Λόγοι Ἀββᾶ Ἰσαὰκ τοῦ Σύρου, Λόγος ΙΣΤ΄:
«Περὶ τῶν τρόπων τῶν ἀρετῶν», ἐκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1961, σελ. 51-52).