[…] ΤΙΣ δύναται, ἀδελφοί, νὰ παραστήσῃ τὸ αἴσθημα τῆς χαρᾶς, ὅπερ σήμερον ἐπὶ τοῖς γενεθλίοις τοῦ Σωτῆρος τὰς καρδίας ἡμῶν κατακλύζει; Τίς δὲ ἰσχύει τὰς χάριτας τῆς παρούσης ἑορτῆς ν’ ἀπαριθμήσῃ καὶ τὸ μέγεθος τῆς πανηγύρεως ταύτης ἐπαξίως νὰ ἐξυμνήσῃ; Ἤ τίς δύναται τὴν σήμερον διαλάμπουσαν σοφίαν τοῦ Θεοῦ ἀκριβῶς νὰ κατανοήσῃ; Ηὐδόκησεν ὁ Πάνσοφος γενόμενος ἄνθρωπος νὰ καταισχύνῃ καὶ καταβάλῃ τὸν ἰσχυρὸν διάβολον δι’ αὐτοῦ ἐκείνου τοῦ πλάσματος, ὅπερ αὐτὸς τὸ πάλαι πρῶτος ἐξηπάτησε καὶ κατέβαλε, καὶ τὴν ἐλευθερίαν νὰ χαρίσῃ διὰ γυναικός, διὰ τῆς ὁποίας τὴν δουλείαν τοῦ ἀνθρώπου ἐτέλεσεν ὁ πονηρός.
Σεβασμία καὶ σωτήριος ὄντως ἡ ἡμέρα ἐκείνη, καθ’ ἥν τὸ μέγα γεγονὸς ἐτελεσιουργήθη, τὸ γεγονός, ὅπερ ἐχαροποίησε γῆν καὶ οὐρανόν, ἡ ἡμέρα ἐκείνη, καθ’ ἥν ἐν Βηθλεὲμ ἀνέτειλε τὸ μέγα τοῦ κόσμου φῶς. Βηθλεὲμ πόλις ἁγία, πόσον εἶσαι λαμπροτέρα πασῶν τῶν πόλεων τῆς ὑφηλίου! Πόσον εἶσαι ὑπερτέρα πασῶν τῶν μεγαλουπόλεων καὶ πρωτευουσῶν! Πόσον εἶσαι ζηλευτὴ διὰ τὴν μεγάλην δόξαν καὶ τιμήν, ἥν ἠξιώθης νὰ λάβῃς μόνη σύ! Εἰς σὲ ἐτέχθη βρέφος Ἐκεῖνος, διὰ τοῦ ὁποίου τὰ πάντα ἐγένοντο! Ἄλλαι πόλεις καυχῶνται διὰ λαμπρὰ οἰκοδομήματα καὶ ἔξοχα ἀριστουργήματα, ἅτινα ὅμως ὡς ἔργα χειρῶν ἀνθρώπων καταρρέουσιν, ἐξαφανίζονται καὶ λησμονοῦνται σὺν τῷ χρόνῳ· ἀλλὰ σὺ πρεπόντως σεμνύνεσαι διὰ τὸ Ἅγιόν σου Σπήλαιον, τὸν τόπον ἐκεῖνον προσφιλεστάτων καὶ ἱερωτάτων ἡμῖν ἀναμνήσεων, ὅστις οὐδέποτε εἰς λήθην θὰ περιέλθῃ, διότι τὸ μικρὸν καὶ σκοτεινὸν τοῦτο σπήλαιον αὐτὸν τὸν ἀχώρητον Θεὸν ἐδέχθη.
Ἀλλὰ καὶ σύ, φάτνη εὐτελής, πόσον πάντων τῶν βασιλικῶν θρόνων ὑπερτερεῖς! Θρόνοι βασιλέων καθαιροῦνται, στέμματα αὐτοκρατόρων διὰ τοῦ χρόνου ποδοπατοῦνται, δόξαι ἰσχυρῶν λησμονοῦνται· ἀλλὰ σύ, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνεκλίθη ὁ Δεσπότης τοῦ παντός, σὺ μένεις αἰώνιον προσκύνημα ἑκατομμυρίων πιστῶν! Εἶσαι πολὺ ἐνδοξοτέρα θρόνων αὐτοκρατορικῶν· διότι βλέπεις καὶ θὰ βλέπῃς μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων νὰ κλίνωσιν ἐνώπιόν σου γόνυ βασιλεῖς καὶ ἄρχοντες λαῶν, οἵτινες ἐμπνέουσι τρόμον εἰς ἑκατομμύρια ψυχῶν!
Δεκαεννέα ὅλοι αἰῶνες διέρρευσαν ἀπὸ τῶν χρόνων τοῦ μεγάλου τούτου γεγονότος· καὶ ἤδη τὸ παιδίον ἐκεῖνο τῆς φάτνης ἐγένετο κύριον τῆς ἀνθρωπότητος σχεδὸν ἁπάσης· αἱ ἐστεμμέναι κεφαλαὶ πρὸ τῆς φάτνης καταθέτουσι ταπεινῶς τὰ σκῆπτρα αὐτῶν, καὶ ἡ λατρεία ὅλων τῶν εὐαισθητοτέρων καρδιῶν προσφέρεται ὡς πολύτιμον δῶρον πρὸς Αὐτό.
Ὅθεν καὶ ἡμεῖς, ἀδελφοί, ἑορτάζοντες σήμερον τὴν χαρμόσυνον ταύτην ἑορτήν, ἄς σπεύσωμεν ὡς οἱ ποιμένες εἰς τὴν πνευματικὴν Βηθλεέμ, τὴν Ἐκκλησίαν, τὸν οἶκον τοῦτον τοῦ ἄρτου, τοῦ καταβάντος ἐξ οὐρανοῦ, καὶ τοῦτον ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ ἄς μεταλάβωμεν, τὸν θεῖον ἐκεῖνο βρέφος, τὸ γεννηθὲν ἐκ τῆς Παρθένου, ἐντὸς ἡμῶν ἄς λάβωμεν, ὅπως χαρᾶς μεγάλης ἀπολαύσωμεν, καὶ μετὰ τῶν οὐρανίων στρατιῶν ἐν ἱερᾷ συγκινήσει τὸν ἀγγελικὸν ἐκεῖνον ὕμνον ἄς ψάλωμεν, «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ, καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. β’ 14), καὶ μετὰ δακρύων χαρᾶς ἄς κλίνωμεν γόνυ πρὸ τοῦ Βασιλέως τῆς δόξης εὐγνώμονες προσφέροντες πρὸς αὐτὸν τὰς εὐχαριστίας ἡμῶν, ὡς οἱ μάγοι τὰ δῶρα, καὶ θερμῶς αὐτὸν ἄς παρακαλέσωμεν, ὅπως ἀξιώσῃ ἡμᾶς ἐν παιδικῇ ἁπλότητι ἀθῶοι καὶ ἄκακοι πάντοτε πρὸς αὐτὸν νὰ προσερχώμεθα καὶ ἀπὸ τὰ τερπνὰ τοῦ κόσμου, πλούτη, δόξας καὶ ἡδονάς, νὰ μὴ ἐξαπατώμεθα, ἀποβλέποντες εἰς Αὐτόν, τὸν γεννηθέντα ἐν ἐσχάτῃ πτωχείᾳ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν, τοῦ ὁποίου εἴθε ν’ ἀξιωθῶμεν καὶ τὰ θεῖα αὐτοῦ Θεοφάνεια ἐν χαρᾷ νὰ ἑορτάσωμεν καὶ τῶν ἀρρήτων ἐκείνων ἀγαθῶν τῆς ἀϊδίου αὐτοῦ Βασιλείας ν’ ἀπολαύσωμεν. Γένοιτο!
Ἀπὸ τὴν Ὁμιλίαν εἰς τὴν Γέννησιν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν…, ἐκ τοῦ ἔργου τοῦ Θεοδώρου Ζωγράφου, Ἐντρυφήματα καὶ Ἀπηχήματα τῆς δοξασθείσης Ἑλλάδος, ἤτοι Διπλοῦν Κυριακοδρόμιον…, Ἐν Βόλῳ 1914, σελ. 13-14.