Ἀγαπητοὶ Πατέρες καὶ Ἀδελφοί·
Μὲ τὴν Χάρη τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, φθάσαμε γιὰ ἄλλη μία χρονιὰ στὸ κατώφλι τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Δόξα καὶ εὐχαριστία πρέπει στὴν θεία Μεγαλωσύνη γιὰ τὴν εὐλογημένη αὐτὴ δωρεά!
Σὰν νέος Ἐπίσκοπος καὶ Πνευματικὸς πατέρας σας, αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη νὰ ὑπενθυμίσω ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ αὐτῇ, ὅτι ἀνοίγεται ἐνώπιόν μας τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν καὶ ξεκινοῦμε τὸν ἀγῶνα τῆς θεοφιλοῦς καὶ θεοδιδάκτου Νηστείας. Εἶναι ἀνάγκη νὰ εἰσέλθουμε στὴν ἄθληση αὐτὴ μὲ διάθεση χαρωπὴ καὶ ἀγωνιστική, γεμᾶτοι καλὲς ἐλπίδες καὶ ἀγαθὲς προσδοκίες. Ἡ ἁγία αὐτὴ περίοδος τοῦ ἔτους προσφέρεται γιὰ κάθαρση, χαλιναγώγηση καὶ ταπείνωση τοῦ σώματος καὶ τῆς ψυχῆς μας, ὥστε νὰ κυριαρχήσουμε στὰ πάθη καὶ τὶς ἡδονές, ποὺ πολλὲς φορὲς μᾶς ἐξαπάτησαν καὶ μᾶς αἰχμαλώτισαν.
Εἶναι λοιπὸν περίοδος ἀπελευθερωτικὴ καὶ ἀποσκοπεῖ στὴν ὑποβοήθηση καὶ ἐνίσχυση τῆς ἀρετῆς καὶ μάλιστα τῆς ἐγκρατείας, στὴν βελτίωση καὶ σταθεροποίηση τῆς μετανοίας, στὴν ἀναπτέρωση τῆς προσευχῆς, στὴν αὔξηση τῆς ἐλεημοσύνης καὶ τῆς φιλαδελφίας, στὴν βαθύτερη συγχώρηση τῶν ἄλλων ἀπὸ καρδίας, στὴν πιὸ ἐπιμελημένη μεριμνα γιὰ πνευματικὴ ἀνακαίνιση, στὸ καλύτερο πλησίασμα τοῦ Θεοῦ.
Πρόκειται γιὰ θεία ἐντολή, γιὰ Ἀποστολικὸ παράγγελμα ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Ὁ 69ος Ἀποστολικὸς Κανόνας προβλέπει ὅτι ὅποιος Κληρικὸς δὲν νηστεύει τὴν Τεσσαρακοστὴ πρέπει νὰ καθαιρεῖται, καὶ ὅποιος λαϊκὸς δὲν νηστεύει πρέπει νὰ ἀφορίζεται, ἐκτὸς καὶ ἄν ὑπάρχει σοβαρὸ πρόβλημα ὑγείας. Ἄρα, πρόκειται γιὰ ἐντολὴ τῆς ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία ὡς φιλόστοργη Μητέρα ἀπευθύνεται στὰ τέκνα της γιὰ κάτι τὸ ἰδιαίτερα σοβαρὸ καὶ σημαντικό, καὶ ὄχι βέβαια γιὰ κάτι δευτερεῦον καὶ μικρό. Ἐμεῖς, σὰν τέκνα ὑπακοῆς ὀφείλουμε νὰ δεχόμαστε τὶς ὑποδείξεις τῆς Ἐκκλησίας μας μὲ σεβασμὸ καὶ νὰ τὶς τηροῦμε μὲ εὐλάβεια, ὅπως ἄλλωστε ἔκαναν ὅλοι οἱ Ἅγιοι τῆς Πίστεώς μας, ὅλοι οἱ πρόγονοί μας πνευματικοὶ καὶ σαρκικοί, ὅλοι οἱ κατὰ Χριστὸν πατέρες καὶ μητέρες μας. Μόνον ἔτσι θὰ ἔχουμε ἐλπίδα νὰ ἀξιωθοῦμε ἐλέους Θεοῦ καὶ αἰωνίου σωτηρίας. Διαφορετικά, θὰ ἀπορριφθοῦμε ὡς αὐθάδεις καὶ ἀσεβεῖς, ὡς ἄνθρωποι ποὺ ἀγάπησαν περισσότερο τὸ σῶμα ἀπὸ τὸ πνεῦμα, τὴν γῆ ἀπὸ τὸν Οὐρανό, τὰ ἐφήμερα ἀπὸ τὸ αἰώνια. Ὁ Μέγας Βασίλειος ὅμως μᾶς ὑπενθυμίζει ἄριστα: «Ἐπειδὴ οὐκ ἐνηστεύσαμεν, ἐξεπέσαμεν τοῦ Παρα-δείσου· νηστεύσωμεν τοίνυν ἵνα πρὸς αὐτὸν ἐπανέλθωμεν» (Λόγος Α’ Περὶ Νηστείας, § 4).
Ἡ παροῦσα Νηστεία εἶναι βέβαια αὐστηρὴ καὶ πρέπει νὰ τὴν τηροῦμε μὲ ἀκρίβεια, παρὰ τὴν δυσχέρεια, γιὰ νὰ λάβουμε θεία ἀντιμισθία· ὅπως καὶ μὲ διάκριση, σύμφωνα μὲ τὴν σωματικὴ ἀντοχὴ ἑκάστου, διότι ὡς γνωστὸν δὲν εἴμαστε «σωματοκτόνοι», ἀλλὰ «παθοκτόνοι». Ὅπου ὑπάρχει σοβαρὴ ἀδυναμία καὶ ἀσθένεια, ἐκεῖ ἡ νηστεία μετριάζεται καὶ προσαρμόζεται στὶς ἀνάγκες τοῦ καθενός, ὄχι ὅμως αὐθαίρετα, ἀλλὰ κατόπιν συμβουλῆς εὐλαβοῦς ἰατροῦ, καὶ κυρίως μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ πατρός.
Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ ἀγαποῦσαν καὶ ἀγαποῦν τὴν Νηστεία, καὶ μᾶς τὴν συνιστοῦν σὰν ἰδιαίτερα βοηθητικὴ στὸν πνευματικό μας ἀγῶνα. Κατὰ τὴν περίοδο τῆς Νηστείας ἀπαιτεῖται ἀποκοπὴ ἐκείνων τῶν κακῶν συνηθειῶν, οἱ ὁποῖες μᾶς ὑποσκελίζουν, διαφορετικὰ χάνει τὴν ἀξία καὶ τὸ νόημά της. Ἀπέχουμε ἀπὸ τὶς καλὲς καὶ θρεπτικὲς τροφές, ἀπὸ τὴν γαστριμαργία, τὴν πολυποσία καὶ τὴν ἡδυπάθεια, ἀλλὰ προσέχουμε παράλληλα νὰ μὴν ἱκανοποιοῦμε ἄλλες μορφὲς τροφοδοσίας παθῶν.
Γιὰ παράδειγμα, ἄν κάποιος ἔχει τὴν ἐπιβλαβῆ ἀπὸ κάθε ἄποψη συνήθεια τοῦ καπνίσματος, πρέπει νὰ κόψει αὐτὴν διότι ἡ Νηστεία του ἀμαυρώνεται. Τὸ ἴδιο ἰσχύει γιὰ τὴν κατάκριση, πολυλογία, ἀργολογία, ἀστειολογία, περιττολογία, δικαιολογία, ὑβρεολογία, κακολογία, ψευδολογία, συκοφαντία κλπ.· τὸ αὐτὸ ἰσχύει γιὰ τὴν παρακολούθηση ἐμπαθῶν καὶ ἀπρεπῶν θεαμάτων, ἀκουσμάτων καὶ δραστηριοτήτων· ἐπίσης, τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὴν πλεονεξία, τὴν σκληρότητα, τὸν θυμό, τὴν ὀργή, τὴν ραθυμία, τὴν κάθε εἴδους ἐκτροπή.
Ἐξ ἀντιθέτου δέ, πρέπει νὰ ἐνισχυθεῖ καὶ νὰ αὐξηθεῖ ἡ προσευχή, ἡ ὑπομονή, ἡ συγχώρηση, ἡ εἰρήνη, ἡ ἀγάπη, ἡ καλύτερη προετοιμασία γιὰ μετάνοια καὶ εἰλικρινῆ Ἐξομολόγηση, ἡ πιὸ συχνὴ συμμετοχὴ στὰ ἅγια Μυστήρια. Οἱ λογισμοὶ εἶναι ἀνάγκη νὰ περιορισθοῦν, νὰ κατευνασθοῦν καὶ νὰ ἐλεγχθοῦν, τὰ πάθη νὰ ἀποδυναμωθοῦν, τὰ νεῦρα νὰ περιορισθοῦν, ὁ θυμὸς νὰ δεθεῖ, ἡ πολυλογία νὰ σταματήσει, ὁ πολὺς θόρυβος νὰ καταπαύσει.
Μόνον ἔτσι θὰ καλλιεργηθοῦν ἡ φιλοθεΐα καὶ ἡ φιλανθρωπία, ἡ ἀγαθοσύνη καὶ ἡ πραότητα, ἡ καλοσύνη καὶ ἡ ἀνεξικακία.
Ὁ ἐχθρὸς διάβολος, ὡς γνωστόν, ἀποστρέφεται τὴν Νηστεία διότι ἐνοχλεῖται ἀπὸ αὐτὴν ἀφάνταστα. Γι’ αὐτὸ καὶ συχνὰ ἐγείρει κατὰ τὴν περίοδο τῆς Νηστείας πιὸ δυνατοὺς πειρασμούς, παραχωρήσει Θεοῦ, γιὰ νὰ μᾶς κάνει νὰ ἀδημονήσουμε καὶ νὰ χάσουμε τὸν μισθὸ τοῦ καλοῦ ἀγῶνος μας. Μὴν ὑποκύψουμε στὶς ἄνομες ὑποδείξεις του! Αὐτὸς -ὁ ἀντάρτης καὶ φθονερὸς- ἀκόμη καὶ τὸν Θεάνθρωπο Κύριό μας τόλμησε νὰ «πειράξει» στὴν ἔρημο, ὅταν εἶχε ὁλοκληρώσει τὴν Τεσσαρακονθήμερη Νηστεία Του, ποὺ ἐπιτέλεσε χάριν ἡμῶν, στὸ ἀποκληθὲν ἔκτοτε Σαραντάριον ὄρος. Τὸν «προκάλεσε» σὲ γαστριμαργία, ὑπερηφάνεια καὶ πλεονεξία, ἀλλὰ ἐπιτιμήθηκε καὶ ἐκδιώθηκε πρεπόντως (βλ. Ματθ. 4:10, Λουκ. 4:13) καὶ ἔτσι λάβαμε ὑπόδειγμα Νηστείας καὶ Προσευχῆς γιὰ τὴν νίκη κατὰ τοῦ διαβόλου (βλ. Ματθ. 17:21, Μάρκ. 9:29).
Μόνον ἔτσι νικοῦμε κι ἐμεῖς τὸν πειρασμὸ καὶ τὸν ἐκδιώκουμε μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, διὰ Νηστείας καὶ Προσευχῆς. Ὑπάρχει βαθιὰ συσχέτιση καὶ ἀλληλεξάρτηση μεταξύ τους. Ἡ Νηστεία ἀποδεικνύει τὴν εἰλικρίνειά της μὲ τὴν κατανυκτικὴ Προσευχή, ἀλλιὼς χάνει τὴν ἀξία της. Καὶ ἡ Προσευχὴ ἐπίσης σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν Νηστεία ἀποκτᾶ «φτερὰ» καὶ λαμβάνει δύναμη νὰ ἀνέλθει στὸν Οὐρανὸ καὶ νὰ κρούσει τὶς θῦρες του, ὥστε οἱ Ἅγιοι Ἄγγελοι νὰ σπεύσουν νὰ τῆς ἀνοίξουν καὶ ὁ Κύριός μας νὰ τὴν ἀκούσει εὐμενῶς. Χωρὶς Νηστεία, ἀκόμη καὶ ἡ Προσευχὴ μόνη της ἀποδυναμώνεται καὶ σκορπίζεται εὔκολα.
Τὸ Παντοδύναμο Ὄνομα τοῦ Κυρίου εἴθε νὰ μᾶς συντροφεύει σὲ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς Νηστείας, ὅπως καὶ ἡ γλυκύτατη ἐπίκληση τῆς Παναγίας Μητρός μας. Μὲ αὐτὰ τὰ ἅγια Ὀνόματα στὰ χείλη, στὸν νοῦ καὶ στὴν καρδιὰ νὰ κοιμόμαστε καὶ μὲ αὐτὰ νὰ ἐγειρόμαστε, αὐτὰ νὰ κρατοῦμε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἡμέρας καὶ ποτὲ νὰ μὴν τὰ ἀφήνουμε καὶ λησμονοῦμε, γιὰ νὰ μὴν εἰσέλθουμε σὲ πειρασμό.
Πολλοὶ σήμερα, ἀκόμη καὶ Χριστιανοί, προφασίζονται ὅτι τὰ χρόνια μας εἶναι δύσκολα καὶ ἡ Νηστεία φαίνεται ἀσυμβίβαστη μὲ τὴν σύχρονη ἐποχή. Ὅποιοι λέγουν αὐτά, ἀποδεικνύουν τὴν ἐξαπάτησή τους ἀπὸ τὸν πονηρὸ καὶ τὴν ὑποδούλωσή τους στὸ πνεῦμα τοῦ κόσμου καὶ τῆς σαρκός. Ὅμως, ὅταν παύει ἡ Νηστεία, ἔρχονται συμφορές. Ὅπου ἡ Νηστεία ἐγκαταλείπεται καὶ περιφρονεῖται, ἐκεῖ ἐπέρχεται ἡ «ὀργὴ τοῦ Θεοῦ». Ἡ Μετάνοια παύεται, ἡ ἐν Χριστῷ ζωὴ χάνεται καὶ ἡ Ἀποστασία ἐξα-πλώνεται. Γι’ αὐτὸ καὶ βλέπουμε στὶς ἡμέρες μας τόσα δεινὰ στὴν χώρα μας καὶ στὴν ἀνθρωπότητα ὁλόκληρη: ἐπιδημίες, πόλεμοι, ἀκρίβεια, ἀνασφάλεια, ἀπειλὲς ἀπὸ παντοῦ, καὶ γενικὰ φόβος καὶ ἀδιέξοδο…
Εἴθε νὰ ἐγκολπωθοῦμε τὴν Νηστεία! Εἴθε ἡ Νηστεία μας νὰ εἶναι ἐνσυνείδητη, καρποφόρα καὶ ὠφέλιμη! Οἱ ψυχές μας νὰ ἐνδυναμωθοῦν καὶ τὰ σώματά μας νὰ ἐλαφρύνουν! Νὰ γίνουμε ἀληθινοὶ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, πιστοὶ καὶ ἐκλεκτοί, καὶ νὰ φθάσουμε στὸ ἅγιον Πάσχα μὲ ἀνάσταση ψυχῆς. Ἀμήν!
Μὲ πατρικὲς εὐχὲς καὶ εὐλογίες
Ὁ Ἐπίσκοπός σας
+Ὁ Μητροπολίτης Λαρίσης καὶ Πλαταμῶνος ΚΛΗΜΗΣ
Λάρισα, Ἑβδομάδα τῆς Τυρινῆς 2022